Sebagaimana dimaklumi bahawa pelaburan ASB dan ASN telah difatwakan
harus oleh Jawatankuasa Fatwa Kebangsaan. Namun pada akhir-akhir ini ada
pihak-pihak yang menyebarkan surat daripada Suruhanjaya Sekuriti dan juga
kenyataan daripada pihak-pihak tertentu yang mengatakan bahawa ASB dan ASN
adalah haram. Bagaimana percanggahan hukum seperti ini boleh berlaku?
PENJELASAN:
Perkara pertama yang perlu difahami dalam isu ini ialah perbezaan peranan antara Jawatankuasa Fatwa Majlis Kebangsaan Bagi Hal Ehwal Ugama Islam Malaysia (MKI) dan Suruhanjaya Sekuriti Malaysia.
Jawatankuasa Fatwa Kebangsaan merupakan badan pengeluar dan
penyelaras hukum hakam dalam apa-apa perkara berkenaan dengan agama Islam yang
bersifat nasional yang melibatkan kepentingan seluruh umat Islam.
Manakala Suruhanjaya Sekuriti pula adalah badan yang antara
peranannya ialah membuat keputusan sama ada sesuatu sekuriti diklasifikasikan
sebagai patuh syariah atau tidak patuh syariah (bukan hukum atau fatwa)
berdasarkan garispanduan yang ditetapkan oleh pihak Suruhanjaya Sekuriti.
Metodologi yang diguna pakai oleh kedua-dua badan tersebut dalam
membuat keputusan juga adalah berbeza.
Sebagai badan pengeluar hukum, Jawatankuasa Fatwa Kebangsaan
menggunakan kaedah-kaedah istinbat yang muktabar dalam membuat keputusan dengan
bersumberkan kepada al-Quran, as-Sunnah, Ijmak dan Qiyas, serta dalil-dalil
lain yang diiktiraf syarak. Hukum atau fatwa yang dikeluarkan juga mengambil
kira aspek-aspek lain yang muktabar seperti kepentingan umum, keperluan dan
maqasid syariyyah dan siasah syar’iyyah.
Berbeza dengan metodologi Suruhanjaya Sekuriti dalam penyenaraian
sekuriti patuh syariah yang antara lain mengadaptasi pendekatan kuantitatif
yang mengguna pakai tanda aras aktiviti perniagaan dan tanda aras nisbah
kewangan. Sebagai
contoh, tanda aras lima peratus (5%) diguna pakai bagi perniagaan perjudian dan
perbankan konvensional, dan tanda aras 20% diguna pakai bagi perniagaan
pembrokeran saham dan operasi hotel serta rumah penginapan. Untuk tanda aras
nisbah kewangan, nisbah 33% diambil kira sebagai tanda aras.
Oleh itu sekuriti-sekuriti akan
diklasifikasikan sebagai patuh syariah apabila aktiviti perniagaan dan nisbah
kewangan mereka berada di bawah tanda aras. Tanda aras tersebut yang diletakkan
oleh Suruhanjaya Sekuriti adalah tanda aras umum bagi memudahkan penyenaraian
sekuriti patuh syariah dan tidak patuh syariah. Tanda aras tersebut adalah
berasaskan kepada ijtihad Suruhanjaya Sekuriti yang bukan bersifat qat’ie dan
statik. Ia boleh berubah dengan berubahnya ijtihad. Bahkan, tanda aras tersebut
baru sahaja dibuat perubahan pada tahun 2013, di mana sebelum itu tanda aras
yang diguna pakai untuk aktiviti perniagaan adalah 5%, 10%, 20% dan 25%, dan
tidak mengambil kira nisbah kewangan.
Sebagai badan berautoriti dalam
penyenaraian sekuriti patuh syariah, Suruhanjaya Sekuriti mengambil pendekatan
yang objektif dalam mengklasifikasikan sekuriti patuh syariah berasaskan tanda
aras yang telah ditetapkan, tanpa dipengaruhi elemen-elemen lain seperti siasah
syar’iyyah, keperluan dan maslahat umum.
Justeru, Suruhanjaya Sekuriti tidak
membuat sebarang pengecualian terhadap sekuriti yang tidak menepati tanda aras
mereka.Oleh yang demikian, apabila skim pelaburan ASB dan ASN didapati tidak
mematuhi tanda aras sebagaimana ditetapkan, ia tidak disenaraikan oleh Suruhanjaya
Sekuriti sebagai patuh syariah.
Jawatankuasa Fatwa Kebangsaan dalam
keputusannya tidak terikat dengan tanda aras yang diletakkan oleh Suruhanjaya
Sekuriti. Jawatankuasa Fatwa Kebangsaan berdasarkan hujah-hujah syarak dan
kaedah-kaedah fiqhiyyah dalam pengeluaran hukum, mempunyai ijtihad secara
jama’i dalam menilai sekuriti yang bercampur dengan aktiviti tidak patuh
syariah khususnya dalam isu ASB dan ASN ini. Dalam hal ini, pandangan
Jawatankuasa Fatwa Kebangsaan adalah:
“... PNB tidak melabur dalam sektor yang berkaitan dengan arak dan judi. Percampuran hanya berlaku dalam sektor kewangan di mana 70% pelaburan menepati syariah, hanya 30% sahaja pelaburan dalam Maybank yang dianggap masih tidak comply dengan syariah. Dalam keadaan ini, pelaburan dalam sektor yang halal lebih banyak daripada yang haram. Menurut sebahagian besar fuqaha’ iaitu Hanafi, Maliki, Shafi‘i dan Hanbali, pendekatan untuk mengharuskan masyarakat Islam melabur dalam saham syarikat yang bercampur aktiviti halal dan haram adalah berasas. Ini kerana fuqaha’ muktabar tidak mengharamkan syarikat sedemikian ketika menilai status syarikat yang dikongsi oleh orang Islam dan bukan Islam”.
Jawatankuasa Fatwa Kebangsaan juga
menimbang faktor maslahat dan mudarat yang dijangka berlaku kesan daripada
hukum yang dikeluarkan. Antara lain:
“... Maybank adalah satu institusi perbankan Islam terbesar di Asia Pasifik. Sekiranya PNB melepaskan pegangan dalam Maybank, ia bukan hanya akan meruntuhkan ekonomi pemegang saham yang majoriti adalah orang Melayu Islam, bahkan ia juga akan memberi kesan besar kepada situasi ekonomi negara dan banyak organisasi berkaitan orang Islam. Begitu juga peluang pekerjaan yang melibatkan 16,531 kakitangan Bumiputera Islam juga akan turut terjejas”.
Dalam apa jua isu hukum hakam yang
dibincang dan diputuskan yang melibatkan kepentingan nasional, faktor-faktor
kemaslahatan, kemudaratan, kepentingan awam, siyasah syar’iyyah dan seumpamanya
adalah perkara yang telah lama diamalkan oleh Jawatankuasa Fatwa Kebangsaan.
Tidak terkecuali dalam isu ASB dan ASN, faktor-faktor tersebut juga diambil
kira. Hifz al-mal merupakan salah satu masalah dharuriyah yang perlu diberi
perhatian serius oleh pemerintah (Ulil Amri). Soal kekukuhan ekonomi umat adalah merupakan faktor penting kepada
penerusan kemajuan umat Islam. Agama Islam menegah umatnya menjerumuskan diri
dalam kemudharatan dan kefakiran yang boleh menggugat kekuatan ummah.
Dalam menentukan hujah keharusan Islam dalam pelaburan ASN dan ASB
ini, adalah tidak tepat hujah bersandarkan maslahah ummah ditafsirkan sebagai
mengenepikan prinsip-prinsip Islam kerana maslahah juga adalah prinsip Islam
yang perlu dipegang dalam penentuan sesuatu hukum.
Prinsip pensyariatan Islam yang telah digariskan iaitu kewajipan
menjaga lima(5) perkara iaitu agama, nyawa, akal, zuriat dan keturunan serta
harta benda perlu dipertahankan kerana ia menjadi tunjang kehidupan seluruh
umat Islam. Sekiranya terjejas salah satu daripada perkara ini, maka umat Islam
akan ditimpa kehinaan yang akan menjejaskan agama dan kehidupan. Dalam hal ini,
hukum ke atas pelaburan ASN dan ASB tidak boleh dilihat dari aspek tertentu
sahaja, tetapi perlu mengambilkira semua kesan yang akan dihadapi oleh agama
dan umat Islam.
KESIMPULAN:
Kedua-dua badan iaitu Jawatankuasa Fatwa Kebangsaan dan Suruhanjaya Sekuriti adalah badan yang berautoriti dalam bidang kuasa dan peranan masing-masing. Suruhanjaya Sekuriti mempunyai hak untuk tidak menyenaraikan ASB dan ASN sebagai patuh syariah kerana asas penyenaraian adalah tanda aras yang telah ditetapkan.
Selaras dengan fungsi Jawatankuasa Fatwa Kebangsaan selaku badan
yang bertanggungjawab dalam penentuan hukum hakam di peringkat nasional, maka
keputusan hukum yang dikeluarkan adalah berpandukan kepada Ijtihad Jama’i dan
konsensus semua ahli Jawatankuasa yang terdiri daripada mufti, alim ulama' dan
pakar dalam pelbagai bidang, berasaskan kepada kajian pakar-pakar ekonomi Islam
dan penjelasan terperinci oleh pihak PNB sendiri (yang juga mempunyai Majlis
Penasihat Shariah bagi meneliti semua aspek pelaburan yang dilaksanakan) tanpa
terikat dengan garis panduan atau metodologi badan lain yang jelas mempunyai
fungsi yang berbeza.
Pelaksanaan peranan Jawatankuasa Fatwa Kebangsaan ini adalah
sepertimana yang diperuntukkan di bawah Enakmen Pentadbiran Agama Islam
Negeri-Negeri, iaitu sekiranya isu yang berlaku menyentuh kepentingan nasional,
maka pandangan/keputusan Jawatankuasa Fatwa Kebangsaan perlu dirujuk terlebih
dahulu sebelum sebarang fatwa dikeluarkan oleh negeri kerana matlamatnya ialah
bagi mewujudkan penyelarasan dalam hukum hakam yang dikeluarkan di Malaysia.
Oleh itu, dalam isu hukum pelaburan ASB dan ASN ini, keputusan
yang telah dikeluarkan oleh Jawatankuasa Fatwa Kebangsaan pada tahun 2008 tidak
sewajarnya dipertikai atau dibanding-bandingkan dengan keputusan mana-mana
badan lain atau kenyataan pihak-pihak tertentu yang jelas berbeza samada dari
segi fungsi dan autoriti, metodologi atau garispanduan yang digunakan.
Wallahu A’lam.
No comments:
Post a Comment